معرفی معنی و ریشه واژه ریاضی

 

 

 

 

معنای واژه ریاضی در لغت نامه ها:

 

ریاضی : ( ع ص نسبی‌) منسوب است به ریاضت .(فرهنگ فارسی معین) || منسوب به ریاضت به معنی رام کردن اسب توسن:

چو ریاضیش کند رایض چون کبک دری       بخرامد  به کشی در ره و برگردد باز.                      منوچهری 

 

این معنی ای هست که در فرهنگ فارسی معین برای واژه ریاضی ذکر شده  واما اگر معنای کلمه ریاضت رو جسنجو کنیم به این نتایج می رسیم:

لغت نامه دهخدا:رنج - تعب - زحمت - محنت - کوشش با رنج و تعب

فرهنگ فارسی معین: رنج کشیدن برای تهذیب نفس - ورزش-تمرین- کوشش-سعی.

فرهنگ لغت عمید:تحمل رنج  برای تهذیب نفس و کسب اخلاق خوب - تحمل رنج و مشقت.

فرهنگ واژگان مترادف و متضاد: سختی - مرارت - تمرین - مشق - ممارست - سعی - مجاهدت -

فکر می کنم با توجه به معانی بالا تا حدودی پی به علت نام گذاری ریاضی به این اسم برده باشید. تو بررسی ریشه کلمه ریاضی هم به نکات جالبی بر می خوریم من خودم تا الان فکر می کردم ریاضی یک کلمه عربی باشه ولی در حقیقت ظاهرا یک ریشه  ایرانی داره... . 

 

 ریشه واژه ریاضی (ریاضت ٬ mathematics ٬ ریازی ٬ ریازت )

رئاز شکل کهن واژه راز امروزی به معنای معما  mystery  است (ریازـــــ>راز مانند گیان ــــــ> گان= جان ) که در سنسکریت به شکل rahas آمده وسپس با پذیرفتن پسوند  ی  به صورت رئازی (ریاضی) در آمده است rahasya=mysterious . دیوانداران ایرانی رئازی را ریاضی می نوشتند به این دلیل که در گدشته الفبای  کنونی ایران الفبای خودی بود و سرزمین های عربی از آن ایرانیان بود. از این رو واژه ریاضت (رئاز+ ات )نیز ایرانیست وبه معنای سروکار داشتن با معماها و دست یابی به رازهاست که سپس با سختی کشیدن و رنج دیدن  هم معنا شده . هنوز هم در برخی از گویش های ایرانی ریاضی را به درستی rayazi می خوانند.(به نقل از وبلاگ parsicwords )

اگر هم یک بررسی سطحی در مورد واژه ریاضی در زبان انگلیسی داشته باشیم یعنی واژه Mathematics به این نکات بر می خوریم :

واژه ریاضیات به جای واژه یونانی mathematics گذاشته شده که از کلمه  mathema به معنی دانش و دانایی آمده .

دیدگاه های دیگری هم هست که معتقدند : بسیاری از زبانشناسان نتیجه گرفتند که  ما ته ما همان واژه ایرانی مزدا است که همان معنای واژه یونانی را دارد:دانا وآگاه 

تو یکی از دیدگاه ها هم که قبلتر بهش اشاره کردم معتقدند که واژه ریاضی از واژه فارسی راز به معنای اندازه گرفتن آمده است . که هنوز هم در واژه ها ی تراز و ترازو با حفظ معنا باقی مانده اند.پس ترازو یعنی اندازه گیری و مقایسه بسیار.

پیشنهاد جالب زبانشناسان:

چون واژه مر در زبان فارسی که در واژه هایی مثل شمر و شمردن وجود داره به همان معنای شمردن و محاسبه کردن هست.به این ترتیب زبانشناسان به جای واژه ریاضیات واژه رازومر  را پیشنهاد می کنند که درست به معنای اندازه گرفتن و شمردن است .که با در نظر گرفتن ریاضیات به عنوان دانش رابطه ها ی کمیتی  وشکل های فضایی می تواند انتخاب درستی باشد.

 

خوب امیدوارم که مطالب مفید بوده ٬ بااطلاعات جزیی که از معنی و ریشه  کلمه ریاضی به دست آوردیم وبا تجربه ای که هر یک از ما تا حدودی از ریاضیات در ذهن داریم فکر نمی کنم گذشتگان ما نام نامناسبی رو برای این شاخه از علم انتخاب کرده باشند.